Nadeel

Nadeel is elke nadelige consequentie van een gedraging voor degene die de gedraging doet. Nadeel kan bestaan in het vermeerderen van iets vervelends (zie ook: type I punishment - het toevoegen van een negative reinforcer) of het verminderen van iets fijns (zie ook: type II punishment - het wegnemen van een positive reinforcer).

Als je let op bovenstaande definitie van punishment dan valt er heel veel onder. Bijvoorbeeld de moeite die een gedraging kost is een vorm van punishment. Als je vermoeid raakt (energie - een positieve reinforcer - kwijtraakt) door de handeling dan wordt die handeling daardoor dus gepunisht (type II). Als de gedraging zoveel inspanning kost dat je lijf er pijn (een negatieve reinforcer) van doet, dan is er sprake van type I punishment.

Nadeel dat telkens optreedt als een gedraging wordt vertoond, vermindert de sterkte van die gedraging. Als dezelfde gedraging niet tevens voordeel geeft, zal de gedraging zeer snel uitdoven, waarmee het nadeel ook niet meer opptreedt. Zodoende heeft het organisme per saldo vooral profijt van het nadeel (bijvoorbeeld men leert door de pijn om - automatisch - niet tegen muren en deurposten op te lopen). Gedragingen die groot nadeel kunnen geven maar vaak ook iets opleveren kunnen een ineffectief en schadelijk gedragspatroon zeer sterk maken (door rood licht rijden, alcoholmisbruik)

Dezelfde gedraging kan zowel nadeel als voordeel als consequentie hebben. Bijvoorbeeld, hij kost wel wat moeite (of geld) maar levert vaak ook wat op (geld, plezier). Het komt heel vaak voor dat een gedraging zowel nadelige als voordelige consequenties heeft. De verhouding tussen de twee bepaalt het netto-effect. Een gedraging die maar weinig moeite kost en vaak genoeg iets oplevert, kan heel sterk worden. Een gedraging die eerst weinig kostte en af en toe genoeg opleverde, kan zo sterk zijn geworden dat ook als de consequenties veranderen en er vooral veel nadeel op volgt en nog maar weinig voordeel, het gedrag nog lange tijd wordt voortgezet (met zeer nadelige consequenties voor het organisme, bijvoorbeeld gokken).

Nadeel vermindert wel de sterkte van het gedrag waarop het volgt, maar niet de waarde van de consequentie-stimulus die het gedrag heeft versterkt. Dit is belangrijk omdat het aangeeft dat andere gedragingen die een gelijksoortige consequentie-stimulus geven, door nieuw optredend nadeel in sterkte kunnen gaan toenemen.

This page last updated: 2009-02-24T20:14:00.39+00:00